سوله سازه‌ای فلزی با سقف شیب‌دار است که براساس محاسبات فنی خاص طراحی و ساخته میشود. ساخت سوله در کارخانه‌ها، اسکلت ساختمان، انبارها، مرغداری‌ها، آشیانه‌های هواپیما، تعمیرگاه‌ها، فروشگاه‌ها و سالن‌های ورزشی که قاب‌هایی با دهانه بزرگ نیاز است انجام می گیرد. به دلیل بزرگ بودن ابعاد تیرها و ستون‌ها باید از تیرورق در پروفیل‌های آن استفاده کرد. سوله برای ساخت فضاهای صنعتی با سطح مقاطع متغیر اجرا میشود که ابعاد و وزن آن با توجه به کاربری هر واحد صنعتی تعیین می‌گردد.
خصوصیات سوله
سوله سازی به دلیل کاربرد عمدتاً صنعتی(سوله صنعتی) از نظر طراحی با سایر سازه‌ها متفاوت است. خصوصاً آن که قاب‌ها در این نوع سازه‌ها کاملاً متفاوت بوده و دارای شیب می‌باشند. دهانه‌ها نیز نسبت به سایر سازه‌ها بزرگ‌تر است. به دلیل بزرگ بودن ابعاد تیرها و ستون‌ها، جهت اجرای این سازه نمی‌توان از پروفیل‌های موجود در بازار استفاده نمود و باید اقدام به ساخت آن‌ها کرد که اصطلاحاً به آن تیر ورق می‌گویند.
طراحی سوله
امر طراحی سوله کاریست تخصصی و بسیار دقیق. فاکتورهای مهمی در طراحی دخیل هستند که بی توجهی به آن‌ها می‌تواند هم هزینه گزافی را به سازنده تحمیل کند که صرفه اقتصادی را زیر سوال می‌برد و هم ممکن است نتیجه معکوس داده و استحکام و پایداری سازه را تضعیف نماید و موجب ایجاد حوادث جبران ناپذیر گردد.
مراحل طراحی
- بارگذاری برای بار دائم، بار برف و بار نامتقارن
- بارگذاری جانبی شامل بار باد و زلزله
- بارگذاری جرثقیل
- ضریب منطقه‌ای، رفتار و اهمیت برای سوله
- ارتفاع جانبی و ارتفاع دیوار
- دهانه و طول
- تعداد قاب‌های طولی
- درز انقطاع
- محاسبه ضریب طول موثر
- درصد شیب سقف
- پوشش مورد نظر سقف (ساندویچ پنل یا ورق گالوانیزه و توری مرغی)
- تنش مجاز خاک منطقه مورد نظر و نوع زمین ساختگاه
- نحوه کنترل جابجایی
- طراحی اتصالات و بیس پلیت
- طراحی تیر حمال جرثقیل
- طراحی پرلین‌ها به کمک نرم‌افزار
- طراحی میل مهار(sag rod)
- ارایه طرحی با حداقل دور ریز ورق
- ارایه دفترچه محاسبات
بارگذاری سوله
ترکیبات نصب سوله دخیل در طراحی سوله به شرح زیر هستند:
- باردائم
- بار برف
- بار باد
- بار زلزله
- بارهای خاص
- بارهای جرثقیل
نکاتی پیرامون طراحی سوله
گاهی اوقات سازندگان علاقه‌مند هستند به دلایلی همچون کاهش دور ریز ورق، سود بیشتر و احساس امنیت بالاتر مقاطع را نسبت به طرح ارایه شده قوی‌تر بسازند. مثلا ارتفاع جان درپای ستون و تعداد بولت‌ها را افزایش می‌دهند و یا عرض بال‌ها را زیادتر می‌کنند و یا طول ماهیچه تیر را زیادتر می‌گیرند. در این میان اگرچه کل طرح قوی‌تر شده اما باید به نکاتی زیر هم توجه کرد.
با توجه به این که میزان جذب نیرو در قاب خمشی بر اساس ماتریس سختی بوده، ممکن است با قوی‌تر شدن یک قسمت، نیروی بیش‌تری هم جذب شود. بنابرین لازم است کنترل‌هایی صورت گیرد تا افزایش نیروی داخلی عضو نسبت به نیروی دیده شده در طراحی خطر ساز نباشد. مثلا جذب لنگر بیشتر در انتهای تیر، نیازمند پیچ‌های بزرگ‌تری در اتصال تیر به ستون است.
با جوش دادن و تقویت بیش از حد پای ستون با استیفنرهای متعدد می‌توان باعث جذب لنگر در یک اتصالی که مفصلی فرض شده گردید و موجب گسیختگی در پای ستون یا ورق کف ستون یا بولت‌ها و یا واژگونی فونداسیون شد.
پیش بینی ساخت سوله برای آینده
سوله‌های سنگین طراحی شده یا ساخته شده
اصولا تجربه نشان داده است اضافه شدن یک سوله (دوقلو یا بچه سوله و…) به سوله موجود معمولا نه تنها باری به آن اضافه نمی‌کند بلکه با توجه به مهار آن و ایجاد لنگرهای برعکس در ستون آن هم از نظر تنش و هم از نظر جابجایی وضعیت بهتری ایجاد می‌کند.
در مورد طراحی و ساخت سوله‌هایی به صورت دو قلو، چند قلو و یا با یک بچه سوله اگر در ابتدا هدف بر این باشد که یکی از آن ها را ساخته و بعدها در صورت تأمین مالی بخش های دیگر تکمیل شود از آن‌جایی که در این مدت به صورت تنها استفاده میشود، چنانچه مورد فشار بار باد ماکزیمم یا برف که برای آن طرح شده قرار گیرد، ممکن است عملکرد در نظر گرفته شده در طرح را نداشته و تخریب گردد.
در این موارد بایستی سوله‌ای که فقط قرار است ساخته شود را نیز جداگانه مدل نمود و آن را مورد بررسی و ارزیابی قرار دارد. چنانچه تنش‌های آن به تنهایی بیشتر از حد مجاز باشد لازم است آن را تقویت نمود، اما اگر صرفا قدری از حد مجاز فراتر رود (البته با تأیید دستگاه‌های زیربط و تعهد کارفرما در مورد ساخت قسمت نهایی در مدت زمان مشخص) می‌توان این تنش ها را نادیده گرفت.
